Phân biệt cờ tàn nghệ thuật và cờ thế giang hồ

Cờ tàn nghệ thuật và cờ thế giang hồ trong cờ tướng là 2 khái niệm được sử dụng thường xuyên trong cộng đồng cờ thủ. Tuy được gọi với cái tên khác nhau nhưng 2 thể loại này thường gây nhầm lẫn và không có ranh giới phân biệt rõ ràng, điều đó gây không ít khó khăn cho những người mới bắt đầu tìm hiểu về bộ môn cờ tướng. Ở bài viết này MeomeoTech.com thông tin đến các bạn cách phân biệt 2 khái niệm cờ tàn nghệ thuật và cờ thế giang hồ trong cờ tướng. Thông tin bài viết được trích từ quyển sách Cờ tàn nghệ thuật – Cờ thế giang hồ do Sở thể dục thể thao – TPHCM xuất bản. Bạn có thể tải sách về tại đây.

Cờ tàn nghệ thuật là gì ?

Cờ tàn có 2 loại : loại nghệ thuật và loại thực dụng. Mặc dù chúng rất giống nhau nhưng xem xét kỹ thì về hình thức lẫn mục tiêu, chúng có nhiều điểm khác nhau.

Cờ tàn thực dụng là những thế cờ được rút ra từ thực tiễn các trận đấu, tìm ra những nguyên tắc tổng quát để áp dụng khi chơi cờ. Hình thức của nó thường đơn giản, ít quân và không có cạm bẫy gì sâu sắc. Bên ưu thế biết chơi thì giành thắng lợi, còn không nắm những nguyên tắc, phương pháp thì dễ bị đối phương thủ hòa. Như vậy mục tiêu của nó rõ ràng là những bài học, chỉ cho người chơi cách đánh thắng hoặc thủ hòa trong những ván cờ tàn gặp phải trong thực tế.

Còn cờ tàn nghệ thuật thường gọi nôm na là “cờ thế” được người ta nghiên cứu bày ra đã nhằm thưởng thức và gây kinh ngạc cho người giải qua những đòn phối hợp diệu kỳ. Do được người ta đặt ra nên hình thức của nó thường có vẻ vô lý. Vì hợp lý thế nào được khi mà một bên còn đầy đủ 2 Xe 2 Mã và 1 Pháo mà đối phương đã đưa được 1 hoặc 2 Chốt chiếm giữ giữa cung Tướng và chực chờ hăm chiếu bí? Mục tiêu của loại cờ tàn này không phải để dạy học mà chủ yếu là để thưởng thức. Nó phô diễn một vẻ đẹp, tính thẩm mỹ trong các nước điều quân hoặc đòn phối hợp tuyệt vời. Có thể so sánh: cờ tàn nghệ thuật là một bản nhạc hùng tráng gây xúc cảm lòng người còn cờ tàn thực dụng chỉ là một bài giảng khoa học.

Tuy nhiên giữa hai loại cờ tàn này không phải bao giờ cũng có một ranh giới rõ ràng như thế. Trong nhiều thế cờ tàn nghệ thuật sau khi một bên đã thực hiện các đòn phối hợp cứu nguy, tạo ra một tình huống mới, thế cờ bấy giờ trở thành là thế cờ tàn thực dụng và ai nắm “bí quyết” sẽ giành thắng lợi cuối cùng. Cho nên cũng phải nói rõ: cờ tàn nghệ thuật và cờ tàn thực dụng khác nhau nhưng lại có mối quan hệ đôi khi rất khắng khít. Chính điều này đã khiến cho những người chơi cờ ở các thế kỷ trước không có khái niệm phân biệt rõ như chúng ta ngày nay. Các quyển kỳ phổ cổ xưa gọi chung hai loại này là “tàn cuộc” và mãi đến đầu thế kỷ 20 mới thấy xuất hiện một từ mới là “bài cuộc”. Thế nhưng trong dân gian thì từ lâu đã phân biệt “cờ tàn” tức cờ tàn thực dụng và cờ thế, tức cờ tàn nghệ thuật.

Trong cờ tàn nghệ thuật lại có những loại khác nhau, bạn có thể đọc thêm Phân loại cờ tàn nghệ thuật (cờ thế) trong cờ tướng.

Cờ thế giang hồ là gì?

Cờ thế giang hồ là một bộ phận của cờ tàn nghệ thuật. Sở dĩ nó được kèm theo chữ “giang hồ” là vì người ta bày nó trên các vỉa hè để đánh cuộc kiếm sống. Bản thân chữ giang hồ gợi lên nhiều ấn tượng tốt, xấu xen lẫn nhau, phản ánh đúng thực chất của loại cờ thế này.

Quả đúng như vậy. Trước hết phải khẳng định cờ thế giang hồ là loại cờ tàn nghệ thuật có trình độ cao hoặc rất cao. Nhiều ván là đỉnh cao của nghệ thuật cờ Tướng mà bất cứ đại cao thủ cờ nào cũng phải bái phục. Có thể nói các ván như: Khóa hải chính đông, Dã Mã thao điền, Thất tinh tụ hội, Khu dẫn hàng long và Kim kê độc lập… là những ngọn Thái sơn trong cờ tàn nghệ thuật. Bên cạnh những ván cờ đầy tính nghệ thuật này còn có những ván cũng khá hay nhưng chưa hoàn chỉnh. Đó là vì người sáng tác hoặc sưu tập không lường hết những biến hóa phức tạp của nó, tưởng đó là những ván cờ hòa nhưng nghiên cứu kỹ thì bên đi trước thua! Sự nhầm lẫn này là điều bình thường có khi là do trình độ hạn chế của các thời đại trước. Lợi dụng điều này những người bày cờ giang hồ nắm cách giải chính xác đã đem chúng ra đánh cuộc ăn tiền những người “thật thà” quá tin vào cách giải trong các sách. Mặt khác, có nhiều ván vốn đã hoàn chỉnh nhưng bị những người bày cờ dời đổi, thêm bớt một, hai quân khiến người xem tưởng chừng không quan trọng, như thêm Tượng, bớt Chốt biên, dời vị trí một, hai quân sẽ làm đảo lộn tình hình, kẻ cả kết quả cuối cùng. Đây là chưa nói những thủ đoạn khác của một số người xấu đã lừa gạt thô bạo những tay cờ trình độ yếu.

Như vậy, nếu gạt bỏ những người bày cờ có máu mê đánh độ ra thì cờ thế giang hồ nói chung là một loại cờ tàn nghệ thuật rất đáng xem trọng vì nó giành được sự ngưỡng mộ của những người yêu thích cà và nó góp phần nâng cao nghệ thuật cờ lên đỉnh cao.

Ngoài lề: Thực sự cờ thế giang hồ theo mình nó là một cảnh giới khác biệt hoàn toàn. Nó xứng đáng được tách riêng thành một bộ môn khác bởi vì người chơi cờ tướng dù có cao cờ đến mấy nếu không tìm hiểu qua thể loại này đều phải đầu hàng chịu thua. Nếu bạn nghĩ rằng bạn có thể tự mình phá giải một thế cờ giang hồ nổi tiếng mà không có tài liệu hay chương trình hỗ trợ thì bạn đã sai lầm. Các đại danh cục xưa thậm chí còn mất cả hàng trăm năm để cả một cộng đồng chơi cờ phá giải. Ngày nay nhờ sự phát triển của phần mềm vi tính, việc phá giải các thế cờ giang hồ cổ đã dễ dàng hơn nhiều. Và cũng nhờ các phần mềm mà người ta đã tìm ra những lỗi sai, nước đi chưa chuẩn trong những lời giải của truyền nhân để lại. Dù máy tính có mạnh mẽ thì cũng mất hàng giờ để phá giải những thế cờ phức tạp. Bạn cũng có thể tải về dùng thử một phần mềm cờ tướng tại đây. 

Nếu bạn sử dụng điện thoại có thể sử dụng phần mềm này để giải một số thế cờ giang hồ mức độ trung bình khó.